Integracja sensoryczna

Integracja sensoryczna (SI). Kiedy trzeba pomóc dziecku?

Jakie zaburzenia mogą być wskazaniem do terapii integracji sensorycznej (SI)?
 

Zaburzenia w zakresie zmysłu dotyku
 Dziecko :

• Nie lubi przytulania, dotykania, reaguje tak, jakby było to bolesne i nieprzyjemne.

• Reaguje nadmiernie na niespodziewany dotyk.

• Nie lubi dotykania nowych i różnych faktur.

• Preferuje pewne rodzaje materiałów i ubrań.

• Unika używania rąk.

• Nie lubi lekkiego dotyku, a preferuje mocny.

• Woli dotykać, niż być dotykane.

• Pociera dotknięte miejsca.

• Nie lubi zabaw w piasku, malowania dłońmi.

• Nie lubi być rozebrane.

• Woli kąpać się w wannie niż pod prysznicem.

• Chodzi na palcach.

• Nie lubi chodzić boso.

• Jest wybiórcze pokarmowo (odmawia pewnych rodzajów jedzenia, wypluwa pokarm itp.).

• Nie lubi mycia twarzy, głowy, czesania, obcinania paznokci, mycia zębów, czyszczenia uszu, nosa.

• Gryzie przedmioty, zaciska i zgrzyta zębami, w nadmiernym stopniu macha rękami, klaszcze, podskakuje.

• Nadmiernie się drapie, szczypie, uderza głową, ciągnie się za włosy, gryzie się w rękę (zachowania autostymulacyjne)

· Reagować negatywnie, gdy włosy na jego ciele układają się w „inna stronę” np. podczas wiatru

· Zbyt mocno reagować na niewielkie zranienia i otarcia;

· Preferować mocniejszy, bardziej zdecydowany dotyk/uścisk niż delikatne głaskanie;

· Być wrażliwym na każdy najdrobniejszy brud;

· Być nieświadome, że ma brudną twarz/ręce, ma mokre buty, ubranie itp.;

· Nie reagować na ból, zranienia, obicia, otarcia;

· Mieć słabą świadomość ciała, nie wiedzieć gdzie są poszczególne części ciała;

· Mieć słabą kontrolę w obrębie dłoni i palców (obniżony poziom grafomotoryczny i małej motoryki)

Zaburzenia w zakresie układu proprioceptywnego

Dziecko może:

· Preferować zabawy statyczne, unikać aktywności ruchowych;

· Mieć obniżone napięcie mięśniowe;

· Mieć wolne/bardzo wolne tempo pracy;

· Wolno reagować na polecenia;

· Zbyt mocno lub zbyt lekko trzymać długopis/kredkę lub sztućce;

· Celowo wpadać na przedmioty lub osoby znajdujące się w bliskim otoczeniu;

· Tupać lub szurać nogami podczas chodzenia;

· Nieustannie żuć kołnierzyki, sznurki, mankiety itp.;

· Mieć problemy z koncentracją uwagi;

· Mieć słabą kontrolę ciała, słabą kontrolę motoryczną;

· Psuć delikatne przedmioty;

· Często zmieniać pozycje podczas siedzenia lub stania;

· Być wycofane, unikać zabaw w większych grupach rówieśniczych

Zaburzenia w zakresie zmysłu wzroku

Dziecko może:

· Pocierać, mrużyć oczy, często mrugać, mieć podrażnione, załzawione oczy;

· Przekręcać głowę podczas czytania;

· Trzymać przedmioty zbyt blisko oczu, za bardzo pochylać się nad biurkiem/stołem;

· Mieć trudności ze śledzeniem wzrokiem przedmiotów będących w ruchu;

· Często gubić litery, cyfry, znaki interpunkcyjne podczas wykonywania zadań szkolnych;

· Podążać palcem za czytanym tekstem, aby nie „zgubić” wyrazów;

· Unikać jasnego światła, mrugających przedmiotów, słońca;

· Unikać zbliżających się przedmiotów np. piłki;

· Poszukiwać mocnych wrażeń wzrokowych np. światła, latarki, jaskrawe kolory;

· Nie dostrzegać podobieństw i różnic między obrazkami;

· Mieć brzydki charakter pisma – nie trzymać się w liniaturze, nie rozróżniać wielkości liter, odległości itp.

· Mieć problemy z czytaniem; nie rozumieć czytanego tekstu;

· Mieć zaburzoną koordynacje wzrokowo – ruchową

Zaburzenia w zakresie zmysłu słuchu

Dziecko może:

· Negatywnie reagować na hałas i głośne dźwięki;

· Być rozdrażnione, pobudzone, rozkojarzone w miejscach głośnych, w których dużo się dzieje;

· Mieć problemy z różnicowaniem dźwięków, ich źródła i odległości;

· Słyszeć odgłosy docierające z poza pomieszczenia, w którym się znajduje;

· Mieć problemy z koncentracją uwagi w miejscach głośnych, gdzie jest dużo osób;

· Mieć problemy z rozumieniem i wykonywaniem poleceń;

· Nie słyszeć lub nie rozumieć poleceń;

· Mieć problemy z różnicowaniem głosek, spółgłosek i z sylabizowaniem;

· Spoglądać na innych zanim zareaguje i wykona polecenie;

· Mieć trudności w uczeniu się języków obcych, piosenek wierszyków;

· Późno zacząć mówić;

· Mieć trudności z czytaniem na głos.

Diagnoza SI

Diagnoza Integracji Sensorycznej składa się z kilku części:

1. Wywiad z rodzicami – terapeuta zadaje rodzicom szereg pytań dotyczących przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka w niemowlęctwie, przebytych chorób, problemów zdrowotnych dziecka.

2. Kwestionariusze – rodzice są proszenie o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy, które pozwalają uzupełnić wyniki diagnozy. Pamiętajmy, że to rodzic najlepiej zna swoje dziecko i jest jego najlepszym obserwatorem.

3. Próby kliniczne – terapeuta prosi dziecko o wykonanie kilku prób, które maja za zadanie stwierdzić, czy u dziecka występują przetrwałe odruchy, jak wygląda jego napięcie mięśniowe, równowaga, praca oczu, koordynacja.

4. Testy – dziecko powyżej 4 roku życia wykonuje testy, które maja pomóc określić jego koordynację, czucie ciała, dokładne czucie i pracę rąk. Testy są standaryzowane na warunki polskie (standaryzacji dokonał Pan Zbigniew Przyrowski) i pozwalają na dość dokładne porównanie umiejętności dziecka w stosunku do jego grupy wiekowej.

5. Podsumowanie diagnozy – rozmowa z rodzicami na temat wyników diagnozy i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są wyjaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują również diagnozę na piśmie. Zawiera ona: dane z wywiadu, dane z kwestionariuszy, wyniki prób klinicznych, wyniki testów, wnioski, program terapii.

Diagnoza to trzy spotkania, które trwają około 60 minut każde. Pierwsze dwa to spotkania z dzieckiem i rodzicami – zbieranie wywiadu, przeprowadzanie prób i testów, trzecie spotkanie z rodzicami – omówienie diagnozy.

Co powinno skłonić do przeprowadzenia diagnozy SI u dziecka?

· nadmierny niepokój,

· lękliwość,

· nadruchliwość,

· problemy z koncentracją,

· kłopoty z równowagą i koordynacją ruchową,

· niskie napięcie mięśniowe,

· nadmierną męczliwość,

· zbyt gwałtowną reakcję na dotyk,

· nieumiejętność naśladowania ruchów innej osoby,

· problemy z komunikacją.

Zaburzenia w zakresie przetwarzania słuchowego.

Dziecko :

• Sprawia wrażenie, że nie rozumie, co się do niego mówi.

• Myli podobnie brzmiące słowa.

• Ma problem z dokładnym powtórzeniem słów, zdań.

• Dobrze słyszy w ciszy, ale gubi się lub denerwuje w hałasie.

• Ma problemy z lokalizacją źródła dźwięku.

• Ma problem z podzielnością uwagi.

• W trakcie zajęć grupowych się wyłącza.

• Przekrzywia głowę w trakcie słuchania.

• Mówi monotonnym lub wyjątkowo donośnym głosem.

• Sprawia wrażenie wyczulonego na hałas i czasami słyszy rzeczy, których inni nie słyszą.

• Wydaje się przytłoczone lub rozkojarzone.

• Dziecko z niewłaściwym przetwarzaniem słuchowym mimo prawidłowego słuchu fizjologicznego sprawia wrażenie, że nie słucha. Dzieci z takim zaburzeniem nieprawidłowo odbierają i przetwarzają informacje.

Ruch i poczucie równowagi

Dziecko :

· Nie lubi ruchu oraz tego, by ktoś je poruszył z zaskoczenia. Czuje się mało bezpieczne, bardzo boi się upadku i utraty równowagi. Stoi mocno obiema nogami na ziemi. Cierpi również na chorobę lokomocyjną.

· Nie zauważa lub nie ma nic przeciwko temu, że ktoś je porusza. Nie zdaje sobie z tego sprawy, że zaraz upadnie oraz kiepsko się chroni przed upadkiem. Ma problemy z rozpoczęciem działania, jednak kiedy już to zrobi, to potrafi na przykład huśtać się przez bardzo długi czas i nie robi mu się od tego niedobrze.

· Dziecko bardzo lubi szybki ruch obrotowy, od którego może nie robić mu się niedobrze. Nieustannie jest w ruchu, wierci się, przyjmuje pozycje do góry nogami, jest bardzo śmiałe i często ryzykuje.

· Dziecko łatwo traci równowagę podczas chodzenia lub zmiany pozycji ciała. Potyka się „o powietrze”

Integracja sensoryczna (inaczej przetwarzanie sensoryczne) to proces polegający na odbieraniu bodźców z otoczenia lub naszego ciała i docierających do nas zmysłów, następnie analizowaniu ich przez Ośrodkowy Układ Nerwowy (OUN) oraz reagowanie adekwatnie do danej sytuacji. Proces ten umożliwia sprawne funkcjonowanie w otaczającym środowisku i adaptację do zmiennych warunków otoczenia.