.png)
Integracja sensoryczna (SI). Kiedy trzeba pomóc dziecku?
Jakie zaburzenia mogą być wskazaniem do terapii integracji sensorycznej (SI)?
Zaburzenia w zakresie zmysłu dotyku
Dziecko :
• Nie lubi przytulania, dotykania, reaguje tak, jakby było to bolesne i nieprzyjemne.
• Reaguje nadmiernie na niespodziewany dotyk.
• Nie lubi dotykania nowych i różnych faktur.
• Preferuje pewne rodzaje materiałów i ubrań.
• Unika używania rąk.
• Nie lubi lekkiego dotyku, a preferuje mocny.
• Woli dotykać, niż być dotykane.
• Pociera dotknięte miejsca.
• Nie lubi zabaw w piasku, malowania dłońmi.
• Nie lubi być rozebrane.
• Woli kąpać się w wannie niż pod prysznicem.
• Chodzi na palcach.
• Nie lubi chodzić boso.
• Jest wybiórcze pokarmowo (odmawia pewnych rodzajów jedzenia, wypluwa pokarm itp.).
• Nie lubi mycia twarzy, głowy, czesania, obcinania paznokci, mycia zębów, czyszczenia uszu, nosa.
• Gryzie przedmioty, zaciska i zgrzyta zębami, w nadmiernym stopniu macha rękami, klaszcze, podskakuje.
• Nadmiernie się drapie, szczypie, uderza głową, ciągnie się za włosy, gryzie się w rękę (zachowania autostymulacyjne)
· Reagować negatywnie, gdy włosy na jego ciele układają się w „inna stronę” np. podczas wiatru
· Zbyt mocno reagować na niewielkie zranienia i otarcia;
· Preferować mocniejszy, bardziej zdecydowany dotyk/uścisk niż delikatne głaskanie;
· Być wrażliwym na każdy najdrobniejszy brud;
· Być nieświadome, że ma brudną twarz/ręce, ma mokre buty, ubranie itp.;
· Nie reagować na ból, zranienia, obicia, otarcia;
· Mieć słabą świadomość ciała, nie wiedzieć gdzie są poszczególne części ciała;
· Mieć słabą kontrolę w obrębie dłoni i palców (obniżony poziom grafomotoryczny i małej motoryki)
Zaburzenia w zakresie układu proprioceptywnego
Dziecko może:
· Preferować zabawy statyczne, unikać aktywności ruchowych;
· Mieć obniżone napięcie mięśniowe;
· Mieć wolne/bardzo wolne tempo pracy;
· Wolno reagować na polecenia;
· Zbyt mocno lub zbyt lekko trzymać długopis/kredkę lub sztućce;
· Celowo wpadać na przedmioty lub osoby znajdujące się w bliskim otoczeniu;
· Tupać lub szurać nogami podczas chodzenia;
· Nieustannie żuć kołnierzyki, sznurki, mankiety itp.;
· Mieć problemy z koncentracją uwagi;
· Mieć słabą kontrolę ciała, słabą kontrolę motoryczną;
· Psuć delikatne przedmioty;
· Często zmieniać pozycje podczas siedzenia lub stania;
· Być wycofane, unikać zabaw w większych grupach rówieśniczych
Zaburzenia w zakresie zmysłu wzroku
Dziecko może:
· Pocierać, mrużyć oczy, często mrugać, mieć podrażnione, załzawione oczy;
· Przekręcać głowę podczas czytania;
· Trzymać przedmioty zbyt blisko oczu, za bardzo pochylać się nad biurkiem/stołem;
· Mieć trudności ze śledzeniem wzrokiem przedmiotów będących w ruchu;
· Często gubić litery, cyfry, znaki interpunkcyjne podczas wykonywania zadań szkolnych;
· Podążać palcem za czytanym tekstem, aby nie „zgubić” wyrazów;
· Unikać jasnego światła, mrugających przedmiotów, słońca;
· Unikać zbliżających się przedmiotów np. piłki;
· Poszukiwać mocnych wrażeń wzrokowych np. światła, latarki, jaskrawe kolory;
· Nie dostrzegać podobieństw i różnic między obrazkami;
· Mieć brzydki charakter pisma – nie trzymać się w liniaturze, nie rozróżniać wielkości liter, odległości itp.
· Mieć problemy z czytaniem; nie rozumieć czytanego tekstu;
· Mieć zaburzoną koordynacje wzrokowo – ruchową
Zaburzenia w zakresie zmysłu słuchu
Dziecko może:
· Negatywnie reagować na hałas i głośne dźwięki;
· Być rozdrażnione, pobudzone, rozkojarzone w miejscach głośnych, w których dużo się dzieje;
· Mieć problemy z różnicowaniem dźwięków, ich źródła i odległości;
· Słyszeć odgłosy docierające z poza pomieszczenia, w którym się znajduje;
· Mieć problemy z koncentracją uwagi w miejscach głośnych, gdzie jest dużo osób;
· Mieć problemy z rozumieniem i wykonywaniem poleceń;
· Nie słyszeć lub nie rozumieć poleceń;
· Mieć problemy z różnicowaniem głosek, spółgłosek i z sylabizowaniem;
· Spoglądać na innych zanim zareaguje i wykona polecenie;
· Mieć trudności w uczeniu się języków obcych, piosenek wierszyków;
· Późno zacząć mówić;
· Mieć trudności z czytaniem na głos.
Diagnoza SI
Diagnoza Integracji Sensorycznej składa się z kilku części:
1. Wywiad z rodzicami – terapeuta zadaje rodzicom szereg pytań dotyczących przebiegu ciąży, porodu, rozwoju dziecka w niemowlęctwie, przebytych chorób, problemów zdrowotnych dziecka.
2. Kwestionariusze – rodzice są proszenie o wypełnienie szczegółowych kwestionariuszy, które pozwalają uzupełnić wyniki diagnozy. Pamiętajmy, że to rodzic najlepiej zna swoje dziecko i jest jego najlepszym obserwatorem.
3. Próby kliniczne – terapeuta prosi dziecko o wykonanie kilku prób, które maja za zadanie stwierdzić, czy u dziecka występują przetrwałe odruchy, jak wygląda jego napięcie mięśniowe, równowaga, praca oczu, koordynacja.
4. Testy – dziecko powyżej 4 roku życia wykonuje testy, które maja pomóc określić jego koordynację, czucie ciała, dokładne czucie i pracę rąk. Testy są standaryzowane na warunki polskie (standaryzacji dokonał Pan Zbigniew Przyrowski) i pozwalają na dość dokładne porównanie umiejętności dziecka w stosunku do jego grupy wiekowej.
5. Podsumowanie diagnozy – rozmowa z rodzicami na temat wyników diagnozy i wniosków z nich płynących. Poszczególne wyniki są wyjaśniane i omawiane. Rodzice otrzymują również diagnozę na piśmie. Zawiera ona: dane z wywiadu, dane z kwestionariuszy, wyniki prób klinicznych, wyniki testów, wnioski, program terapii.
Diagnoza to trzy spotkania, które trwają około 60 minut każde. Pierwsze dwa to spotkania z dzieckiem i rodzicami – zbieranie wywiadu, przeprowadzanie prób i testów, trzecie spotkanie z rodzicami – omówienie diagnozy.
Co powinno skłonić do przeprowadzenia diagnozy SI u dziecka?
· nadmierny niepokój,
· lękliwość,
· nadruchliwość,
· problemy z koncentracją,
· kłopoty z równowagą i koordynacją ruchową,
· niskie napięcie mięśniowe,
· nadmierną męczliwość,
· zbyt gwałtowną reakcję na dotyk,
· nieumiejętność naśladowania ruchów innej osoby,
· problemy z komunikacją.
Zaburzenia w zakresie przetwarzania słuchowego.
Dziecko :
• Sprawia wrażenie, że nie rozumie, co się do niego mówi.
• Myli podobnie brzmiące słowa.
• Ma problem z dokładnym powtórzeniem słów, zdań.
• Dobrze słyszy w ciszy, ale gubi się lub denerwuje w hałasie.
• Ma problemy z lokalizacją źródła dźwięku.
• Ma problem z podzielnością uwagi.
• W trakcie zajęć grupowych się wyłącza.
• Przekrzywia głowę w trakcie słuchania.
• Mówi monotonnym lub wyjątkowo donośnym głosem.
• Sprawia wrażenie wyczulonego na hałas i czasami słyszy rzeczy, których inni nie słyszą.
• Wydaje się przytłoczone lub rozkojarzone.
• Dziecko z niewłaściwym przetwarzaniem słuchowym mimo prawidłowego słuchu fizjologicznego sprawia wrażenie, że nie słucha. Dzieci z takim zaburzeniem nieprawidłowo odbierają i przetwarzają informacje.
Ruch i poczucie równowagi
Dziecko :
· Nie lubi ruchu oraz tego, by ktoś je poruszył z zaskoczenia. Czuje się mało bezpieczne, bardzo boi się upadku i utraty równowagi. Stoi mocno obiema nogami na ziemi. Cierpi również na chorobę lokomocyjną.
· Nie zauważa lub nie ma nic przeciwko temu, że ktoś je porusza. Nie zdaje sobie z tego sprawy, że zaraz upadnie oraz kiepsko się chroni przed upadkiem. Ma problemy z rozpoczęciem działania, jednak kiedy już to zrobi, to potrafi na przykład huśtać się przez bardzo długi czas i nie robi mu się od tego niedobrze.
· Dziecko bardzo lubi szybki ruch obrotowy, od którego może nie robić mu się niedobrze. Nieustannie jest w ruchu, wierci się, przyjmuje pozycje do góry nogami, jest bardzo śmiałe i często ryzykuje.
· Dziecko łatwo traci równowagę podczas chodzenia lub zmiany pozycji ciała. Potyka się „o powietrze”
Integracja sensoryczna (inaczej przetwarzanie sensoryczne) to proces polegający na odbieraniu bodźców z otoczenia lub naszego ciała i docierających do nas zmysłów, następnie analizowaniu ich przez Ośrodkowy Układ Nerwowy (OUN) oraz reagowanie adekwatnie do danej sytuacji. Proces ten umożliwia sprawne funkcjonowanie w otaczającym środowisku i adaptację do zmiennych warunków otoczenia.
